Türkiye'de kaç Ereğli var?

Türkiye’de Ereğli olarak bildiğimiz üç şehir var. Bir çok şehrin hikayesinde eski adı Herakleia ismine dayandığı görülür. Fakat hepsi Herkül’ün 12 emri gerçekleştiği yer değildir. Sonradan bu hikayeye inanan insanlar tarafından konulmuş olanlar var. Ya da isim olarak benzetilenler.

 

Türkiye’de ismi Herakleia’dan evrilmiş üç Ereğli .

 

Marmara Ereğlisi

 

Konya Ereğlisi

 

Karadeniz Ereğlisi

 

Fakat toplam da 8 tane.... Bunların eski adı Herakleia olmasına rağmen Ereğli olarak evrilmemiş.

 

Trabzon'un Araklı ilçesi için 15. yüzyıla ait Trabzon İmparatorluğu belgesinde, isminin "Herakleia" yazılı olduğu kaydedilmiş. Doğal olarak da ; Araklı isminin Herakleia'dan geldiği iddia edilmiş. Fakat Araklı isme, Iraklı (Uzak) veya Erikli olarak evrilmiş olabilir. Anadolu'da yer isimleri bölge halkı tarafından ya yerel söylemin biçimi ile yaşatılmış ya da bunu başka anlama gelecek şekilde kullanmaya başlamış. Mesela bir Latin ismi olan Anatolia, Türk yerleşiminden sonra Anadolu şekline dönüştürerek aslında tam “Türki ” bir özellik katmış. Araklı , Trabzon merkez ile Sürmene ilçesi arasında kalan bir bölgedir. Belki aralık bölge olarak dönüştürülmüştür.

 

Başka bir iddiaya göre ise ; “Arak” damıtılmış içkilerin adıdır. Özellikle rakıyı ifade eden Osmanlıca bir terim olduğudur.

 

Ama bu geçmişte Herakleia adının olmadığını göstermiyor. İsim olarak her ne kadar Herkül efsanesine dayanarak konmuş ise , Herkül Efsanesinde anlatılan 12 görevi gerçekleştirdiği yer olarak geçmiyor.

 

Bugün Muğla ili, Milas İlçesi'ne bağlı Kapıkırı adında bir mahalledir.

ilk adı Latmos idi ve adını deniz seviyesinden 1300 metre yüksekliğindeki Latmos dağından alıyordu. Fakat ticaret yolunda olmamasından dolayı hiç bir zaman önemli bir yerleşim yeri olamamış. M.S 352-353 yıllarında yaşamış Kral Mausolos tarafından adı değiştirilerek, Herakleia adı verilmiş. Yani Kapıkırı'nın eski adı ,Herakleia ismi de Herkül'ün 12 emri yerine getirdiği yerlerden biri değil, sonradan adlandırılmış bir isim olduğu anlaşılıyor.

 

Eriklice, eski ismi Ereğlice, Tekirdağ ilinin, Şarköy ilçesine bağlı bir mahalledir.

Tarihte "Hareklesia", "Iraklitsa" ve "Raklıca" isimleriyle de anılmıştır. İsminin Yunan mitolojisindeki Herakles'ten geldiği düşünülür. Burada da bir ırak var. Belki Raklı ismi yine rakı ile alakalıdır.

 

Denizli ili, Tavas ilçesi, Vakıf Köyü sınırları içinde yer almaktadır. Bugün antik kentin bir kısmının üzerinde köy yerleşimi bulunur. Herakleia bu köye sonradan konmuş, Herkül ile ilgili emirlerden biri gerçekleşmemiştir.

 

Tarihinde geçmese de, Mudanya’ya bağlı Güzelyalı yerleşkesi de Herakleia olarak geçmektedir. Güzelyalı’nın eski ismi Ereğlizir’dir.

 

Aslen bir Sami kolonisi olan kasaba, Perinthos olarak kuruldu ve genellikle İngilizce Latin harfleriyle Perinthus olarak bilinir. MS 300 Herakleia adı veriliyor. Görüldüğü gibi Herkül’ün 12 emri gerçekleştirdiği inanılan hikayeler M.Ö 1800 yıllarında yaşandığı sanılan hikayeler. Minos ve Miken ozanları tarafından anlatılmaya başlandı ve zaman içinde geliştirildi.

 

İlçe adını, Bizans İmparatoru Herakleios'tan alır. Yani ; Herkül hikayesinden yüzyıllar sonra bir kralın koyduğu isim olmuş. Herkül’ün 12 emrinden birini gerçekleştirdiği bir yer değildir. Yine de Zonguldak Ereğli'si gibi isim Herakle, İrakle, Eregle, Eregli,Ereğli şeklini almış.

 

Herkül’ün 12 emri yerine getirdiği 5 emir, Mora yarımadasında gerçekleşmiştir.. Erymanthian Dağı , Arkadhia, Argolis , Lerna ve Stymphalos şehirlerinde gerçekleştiği sanılır. Biri Girit adasında ,Bir tanesi yine bildiğim kadarı ile Karadeniz’de geçiyor. Hatta yine bunun Zonguldak’ta gerçekleşmiş olabileceğini önceki yazımda bahsetmiştim. Fakat Altın Post hikayesine dayanan bu emir, Batum tarafında gerçekleştiği düşünülebilinir. Zira bu altın post Karadeniz kıyısından Doğu’ya kaçırılmıştı. Emirlerden biri Okeanos’ta ve en sonuncu olan 12. Emir Karadeniz Ereğli ‘de gerçekleştiğine inanılır.

 

Hikayeye göre Herakles (Herküles) Ereğli Cehennemağzı Mağarası'nda , ölüler şehrinin yer altı tanrısı Hades’in ,3 başlı Kerberos adlı köpeğini yer yüzüne çıkartmak zorundadır.

 

Bu yazıda şu ortaya çıkıyor. Herkül’ün 12 emrinin sadece bir tanesi kesin olarak Anadolu’da gerçekleşiyor. O da Zonguldak’ta .Bu bakımdan Dünya Tarihi açısından çok önemlidir. Diğer hikayeleri bizim sınırımızda değil. Ama sınırlarımızda bu hikayeye dayalı eski isimleri Herakleia olan 7 şehir daha bulunuyor.

 

(Bir de Karamürsel'e bağlı Ereğli var ama tarihi hikayesi bulunmamaktadır)