Afganistan nereye ?..

Afgan göçünü meşrulaştırmak isteyenler, Kurtuluş Savaşı sırasında Afganistan’ın Türkiye’ye yardım ettiğini söylüyorlar; “gönül borcu ödüyoruz” demeye getiriyorlar.

Bu doğru değildir.

Afganistan 19. Yüzyılın üçüncü çeyreğinde İngiliz Mandası’ydı. 1. Dünya savaşından sonra İngilizlere karşı bağımsızlık savaşı başlattı. İngilizler Afganistan’ın bağımsızlığını tanımak zorunda kaldılar.

Aynı tarihlerde Türkiye Kurtuluş Savaşı da sürüyordu. Sovyetler Birliği ile Türkiye ve Afganistan emperyalizme karşı dayanışma içindeydi.

Nitekim, Cumhuriyetin kuruluşundan sonra Türkiye ve Atatürk, Afganistan’ın çağdaşlaşma çabalarının rol modeli oldu. Afganistan’da Türkiye benzeri reformlar yapıldı, özellikle kadınlara geniş özgürlükler tanındı.

Türkiye ile Afganistan, çağdaşlık zemininde buluştular; Türkiye, Afganistan’ın gelişmesi için ekonomik, eğitsel ve kültürel desteklerde bulundu.

Ancak, Afgan’daki gericiler, reformlara tepkiliydi. 1980’li yıllarda ülke kaotik bir sürece girdi. Sovyetler gerici ayaklanmaları bastırma gerekçesiyle Afganistan’ı işgal etti. ABD, Sovyet işgaline karşı içerdeki dinci grupları destekledi, eğitti, silahlandırdı. Taliban da bunlardan birisiydi.

Sovyetlerin dağılması üzerine dinci hareketler yaygınlaştı.

ABD bu kez bizzat örgütlediği dinci grupların “aşırılıklarını” bahane ederek Afganistan’ı işgâl etti.

Sonucu biliyoruz:

Taliban’ın karşısında diz çöktü, ülkeyi terketti.

Taliban bugün-yarın Afganistan İslam Cumhuriyet’ni ilan edecek, orada teokratik bir diktatörlük kuracak.

20. yüzyılın başlarında Afganistan ile Türkiye çağdaşlık zemininde el eleydi. Bakalım şimdi hangi zeminde el ele olacağız ?..

Yeni Ufuk

Haber :